Dindarım, Liberal Değilim Demek ki Aptalım!

27 Şubat günü kimi gazetelerde bir haber dikkatimi çekmişti. Habere “Ateist ve liberaller daha akıllı oluyor” başlığı atılmıştı. Haberde London School of Economics’ten bir araştırmacının yaptığı araştırma konu edilmişti. Social Psychology Quarterly dergisinde yayımlanacak olan araştırma sonuçlarına göre, kendilerini liberal ve ateist olarak tanımlayan insanlar daha zeki oluyormuş. Aynı zamanda seks hayatları da daha renkliymiş… Yine araştırmaya göre IQ’su daha yüksek olanlar daha az çocuk yapmayı tercih ediyormuş.

Akademik kibri ve parçalı  bilgileri hakikat haline getiren bu tür akademik bilgiden kaynaklanan cehaleti görebileceğimiz bir araştırma olması açısından, özellikle önemsedim bu araştırma sonuçlarını. Adeta liberal-seküler zihniyetin akademik kalesi olan bir yerde yapılan bu araştırmanın sonuçları birkaç açıdan tartışmaya değer bence. Zira araştırmayı yapan araştırmacının çıkardığı sonuç araştırmanın çıkış noktasını da ima eder vaziyette: “Tüm dinlerde, yeniliğe ve değişime karşı çıkılır. Bir tehdit olarak görülür. Kalıcılık tüm dinlerin temelinde var.”

Araştırmanın önkabullerinin tartışılmasını, sonuçların değerlendirilmesi açısından bir gereklilik olarak görüyorum. Bu önkabullerden birisi “IQ” denen ölçülebilir bir zekâ biriminin olduğu varsayımıdır. Galileo’ya mal edilen bir söz vardır. Galileo “ölçebildiğimi ölçerim, ölçemediğimi de ölçülebilir hale getiririm” diyordu. Modern bilimin, teknolojinin ve akademinin bu sözün birer tefsiri ve uygulaması olduğunu düşünüyorum. Hayatın ve insanın ölçülemeyecek ve tek bir noktaya indirgenemeyecek çok katmanlı “varoluşunun” ölçülebilir ve gözlemlenebilir bir mahiyete indirgenmesi, modern bilim ve teknolojinin ilk çıkış noktasıdır. Ancak asıl sorun bu indirgemede değildir. Zira indirgeme belirli bazı pratik sonuçlar ve teknisyenlikler için kimi durumlarda gerekli ve geçerli bir durum arz edebilir. Asıl sorun, bu indirgeme sonucu elde edilen ve hakikatin oldukça kısıtlı ve çarpıtılmış bir bölümünü temsil edebilecek olan bilginin, bizatihi hakikat olarak değer kazanmasıdır.

İkinci önkabul ise aynı zamanda bir sonuç olarak gösterilen “değişim”in ve değişim nezdinde “ilerleme”nin kutsanmasıdır. Bu anlayış evrimci bir zihniyetin yarattığı tedriciliğin sonucudur. Yani, büyüğün küçükten, iyinin kötüden, kompleksin basitten evirildiğini; tarihin akışının kötüden iyiye, insani değerler olarak geriden ileriye doğru olduğunu iddia eden bir bakışın doğal sonucudur bu. Ne olursan ol, ama çılgınca değiş! Hiçbir değerde kalıcı olma! Doğu-Batı dikatomisi içinde, Doğu’yu “ataletin”, Batı’yı da “gelişme ve ilerlemenin” sembolü olarak gören ve bu yüzden Batı’ya medeniyet ve ilericiliği, Doğu’ya da barbarlık ve gericiliği atfeden bir zihniyetin dışavurumudur gördüğümüz. Beşeri olan, tarihin akışı içinde kavga dövüş elde edilen ve her daim uçucu olan harici herhangi bir “üst-ilke”, herhangi bir “kalıcı ilke” tanınmamasının getirdiği bir sonuç olarak ilerleme ve değişim, varoluşsal bir gereklilik olarak yansıyor modernliğe. Hayatın, önce hakikat merkezliliğin kaybolup merkez yerine geçici olanın geçmesi, sonra da bu merkezin de kaybolup hepten merkezsiz bir hale gelmesidir son birkaç yüzyılda yaşadıklarımız. Kaybolan merkezin yerini, değişimin ve uçuculuğun bizatihi kendisinin kutsallaştırıldığı bir durum almış; bu değişimi tetikleyen ve çoğu zaman bulunulan noktanın kısa bir süreliğine de olsa hakikat rolüne soyunmasına yardımcı olan bilim ve teknoloji akademisi ise yeni-engizisyon rahipleri olarak hayatımızın ta ortasına girmiştir artık! Onlar söylüyorsa doğrudur. Bir psikologdan, sosyologdan, tıp uzmanından, cinsellik uzmanından “el almadan” âşık olamaz, evlenemez, hatta kımıldayamaz hale gelmişiz. Zira MIT’te bir proseför çıkar da, “aşkın ömrü beş yıldır” derse, artık bize kendi hissettiklerimiz üzerinde fikir serdetme hakkı kalmaz! Koskoca profesörden daha mı iyi bileceğizdir çünkü…

Araştırmaya tekrar dönersek, araştırmanın en dikkat çeken yönlerinin, yukarıda verdiğimiz modern-akademik-seküler önkabullerin birer mutlak hakikat olarak sunulması olduğunu görebiliriz. Buna göre tek bir boyuta indirgenen insan ve insan zekâsı ölçülebilir bir şekle sokuluyor. Aslında oyunun kurallarına en baştan “yabancı” veya “muhalif” olanları, o oyunun kuralları ile yargılamak ve mahkûm etmektir söz konusu olan. Bu sonuç, Batı liberalizminin ve bu liberalizmin kendisinden neşet ettiği modernliğin bir sonucu olarak çok da şaşırtmamalı bizi! Ben diyorum “A güzelim yoldaşım, sen alelade tek bir adam değilsin ki. Sen bir âlemsin, sen bir derin denizsin. O senin muazzam varlığın yok mu, O belki dokuz yüz kattır. O, dibi, kıyısı bulunmayan bir denizdir, yüzlerce âlem o denize gark olur gider.( Hz. Mevlânâ)”, onlar diyor “hayır sen bir makinesin ve nasıl bir makinenin torkunu, hızını ölçebiliyorsam seni de ölçebilirim!” ve benim kabul etmediğim bir “yalancı hakikat” üzerinden beni ölçebileceğini zannediyor! Ne büyük zavallılık…

Sonuç bölümünde “kalıcılık tüm dinlerin temelinde var” derken, araştırmacı, bir tespitten çok bir aşağılama ve modern bilimin dogmatik bir din yorumunu serdetmekten başka bir şey yapıyor görünmüyor. Bazı ilkelerdeki kalıcılığın, aynı zamanda sükûnet, huzur demek olduğunu düşünemeyecek kadar kendi ezberlerinden ve kibirden başı dönmüş bir bakış söz konusu.

Araştırmadaki bir diğer boyut ise, post-modern hazcı anlayışın bir dışavurumu olarak dikkat çekiyor. Cinselliğin olabildiğince “renkli” olsun, çocuk yapmak gibi “geriyi temsil eden” bir durumla ilgin olmasın; cinselliği “aşk”ın ve bir tür kutsallığın bir dışavurumu olarak değil, “hayvanca” yaşa ve “insanın” üst katmanlarını keşfetme; ama kendi kendini tatmin ederek kendine en üst IQ dereceleri biç! Seni esfel-i sâfilîn’de alıkoyacak tüm uçuculuklara hakikat gibi sarıl; ama seni Ahsen-i takvîm’e çıkaracak ve asıl o zaman “insan” olacağın “manevi” hakikatlere sırtını dön! İşte o zaman liberal bir ateist olarak IQ’nün en yüksekte olması ile övünebilirsin!

“Kubur faresi hayat, meselesiz, gerçeksiz Heykel destek üstünde, benim ruhum desteksiz.Siyaset kavas, ilim köle, sanat ihtilaç;Serbest, verem ve sıtma; mahpus, gümrükte ilaç…“