Archive for Mayıs, 2017

Elveda Proletarya / André Gorz »

Kollektif işçinin kişisel işçilerin dışında kalması bundan dolayı üretim aygıtının maddi yapısı, süreçlerin tabiatı ve hükmettiği fiziksel akımlara bağlıdır. Ve Lenin’in Taylorculuğun, Troçki’nin de (iktidarda olduğu sırada) çalışmanın askerileştirilmesinin taraftarı olmaları yalnızca tarihsel koşullarla ilişkili değildir. Proletaryayı, proleterlerden farklılaşmış —giderek ayrı— bir bütün olarak görmeye öylesine alışmışlardı ki, onların gözlerinde, bir yandaki bölünmüş ve hiyerarşik […]

Dünya Görüşüm / Bertrand Russell »

— Felsefe ne demek Lord, Russell? Bertrand Russell — Epey tartışmalı bir soru. Sanmam ki iki filozof bu sorunuza aynı cevabı versin. «Felsefe, henüz tam bilgi sahibi olamadığımız konularda kurguya (spekülâsyon) başvurmak demektir.» diyeceğim. Bu benim düşüncem tabiî; başkası ne der, bilmem. — Bilimle felsefe arasında bir ayırım görüyor musunuz? R. — Genellikle bilim, ne […]

Tarih Nedir? / Edward Hallett Carr »

Tarih nedir? Bu sorunun anlamsız ya da gereksiz sayılmaması için, Cambridge Modern History’nin sırayla birinci ve ikinci basımlarına ilişkin iki parça üstünde durarak söze başlayacağım. Lord Acton, basımını üstlendiği çalışma hakkında Cambridge Üniversitesi Yayınevi’nin yöneticilerine, Ekim 1 896 tarihli raporunda şöyle diyordu: “…Bu, 19. yüzyılın gelecek kuşaklara miras bırakmak üzere olduğu bilgileri, en çoğa en […]

Işık Doğudan Gelir / Cemil Meriç »

Diderot için, ilim demek insan demektir. Tabiatın sadece insanla ilgisi bakımından mânâsı ve değeri vardır. Ansiklopedide hâkim olan zihniyet: ilmî zihniyet, tecrübî zihniyet. Diderot için ilimlerin en mühimi fizyoloji idi. Ömrünü, başından sonuna kadar, fizyoloji ile ahlâka adayacaktır. Fizyoloji ile ahlâka yani insan bilgisinin iki kutbuna, o zamanın diliyle: bedeni, ruhu ve gönlüyle insana. Hülasa […]

Da Vinci Şifresi / Dan Brown »

Hayat sırlarla doludur, hepsini birden öğrenemezsin. Yani tarih daima kazananlar tarafından yazılır. İki kültür çarpıştığında, kaybeden silinir ve tarih kitaplarını kazanan taraf yazar…Kendi davalarını yücelten ve kaybeden düşmanı küçük düşüren bir tarih. Napolyon bir zamanlar “Tarih, üzerine anlaşmaya varılan bir masaldan baska nedir ki? ” demişti. Para ve inanç çok güçlü teşvik unsurlarıydı. Langdon talihli […]

Altın Defter / Doris Lessing »

İnsanlar hâyâ etmekten yorulduklarında alay etmeye başlarlar. Fazla duygusal insanlar duyguları dışındaki şeylere inanmazlar. Hayret edilecek bir şey, hasret büyüdükçe, duyduğumuz heyecan yüzünden, tıpkı mikroskop altında ürüyen hücreler gibi Yeni  hikâyeler teşekkül etmesi… Sürekliliğin, sırf süreklilik olduğu için doğru olması gerekmez. Birçok romanın beğenilmesinin nedeni, henüz genel edebiyat bilincine sunulmamış bir yaşam biçimini ya da […]

Jeopolitik mekân ve jeo-ekonomik imkân: Luttwak »

“… Eskiden gençlere bir üniforma verip yeni topraklar ele geçirmek üzere savaşa gönderirdik. Bugün, vergi mükelleflerini yeni endüstriyel savaşları desteklemeye çağırıyoruz. Fransa, Almanya ve Britanya birbiriyle savaşmak yerine Airbus projesiyle Boeing ve McDonnell-Douglas’a saldırıyor. Cephenin ilerleyişini harita üzerinde ölçmek yerine, ürünlerin dünya piyasalarında aldıkları paylara bakıyoruz …” (Luttwak, Endangered American Dream, 1993) İzokronik bir Avrasya […]

Siracul Mülûk / Muhammed Bin Turtuşi »

Ba’zı haberlerde gelen, “Küçüklükte öğrenilen ilim, mermere yazmak gibi, yaşlılıkta öğrenilen ilim, suyun üzerine yazı yazmak gibidir” sözü, sana mazeret kapısı açmasın. Ahnef bin Kays, bu sözü söyleyen bir kişiye; “Yaşlı bir zât, aklen daha kâmildir. Ancak, kalbi meşgûl olup, ma’nâyı araştırır ve dikkatini sebeblere verir” buyurdu. Resûlullah efendimizin ( aleyhisselâm ) Eshâbı arasında, yaşlılar, […]

Elveda Proletarya / André Gorz »

Kollektif mülkiyetin olanaksızlığı Marksist kuramda, genel soyut emeğin, küçük sanatkârın kişisel emeğinin yerini alması, komünizmin tarihsel olarak gerekli olmasının anahtarıdır. Aletlerinin ve ürünlerinin sahibi olduğu ölçüde, küçük sanatkâr kişisel kimliğini koruyor, üretimine özel damgasını vuruyor ve işini, özerkliğinin dolaysız uygulaması olarak yaşıyordu. Gerçekten de küçük sanatkâr, yabancılaşmasının deneyimini, yalnızca ürünlerinin pazarda satılmak amacıyla yapılan birer […]

İslâmî devlet olur mu? »

Bütün –izm’ler ölülerin dirilere hükmetmesidir. İslâmizm, komünizm, liberalizm, kemalizm… Bir zamandaki siyaset tarzı başka bir zamana dayatılamaz. İslâm âlimlerinde bir –izm var mı? Nasihatü’l-mülük, Umdetü’l-mülük, Tuhfetü’l-mülük, Zahiretü’l-mülük, Enisü’l-mülük, Kitabu’s-siyase, Rumuzu’l-kenz… Asr-ı Saadet’te veya Osmanlı, Selçuklu, Endülüs’te, İslâmî mânâda siyaset felsefesi bir ideoloji arayışı mıdır? Hayır. Yok. Katı, tepeden inmeci metinler yok karşımızda. Toplumu proletarya, burjuva […]