İran İslâm Devrimi ne kadar İslâmî?

 “… Yurttaki dolapların iç tarafına poster asarlardı öğrenciler: Madonna, Sylvester Stallone… politik takılanlar ise Che. Benim rüyalarımı süsleyen kahramanım Ayetullah Humeyni idi. Ezilen dünyanın sesiydi, sadece Müslümanların değil bütün dünya mazlumlarının adına konuşuyordu. Nasrallah da bu çizgidedir. Bakın Lübnan işgal edilince Venezuella’da kızlar Hizbullah tişörtleriyle yürüyüş yaptılar. Bunun için siz İran’ı eleştirdiğiniz zaman çok üzülüyorum …”

 İran İslâm(?) Devrimini eleştirdiğim zaman böyle sitem etmişti bir okurumuz. Çünkü o Devrim’i çok sevmişti. (Bana göre biraz fazla) O yıllarda genç olan bir çok Müslüman gibi Devrim’i, Humeyni’yi, İran’ı idealize etmiş ve bu ideali içselleştirmişti. Bu yüzden eleştirileri sadece o ülkeye/rejime değil kendi Müslüman kimliğine yapılmış gibi görüyordu.

İranlıları severim. İran müziğine bayılırım. İran sineması derseniz… Rejimin koyduğu yasaklar sayesine/yüzünden yönetmenler çok ilginç buluşlar yaptılar, dünyaya parmak ısırtan filmler yapmaktalar. Ancak İran’daki rejimi hiç sevimli bulmuyorum. Zira devlet din adına hareket ettikçe halkın dindarlığını  zayıflatır diye düşünüyorum. “Müslüman devlet / devrim” fikri çok sorunlu hatta dinen sakat. Bir buzdolabı veya çamaşır makinesi “Müslüman” olabilir mi? O halde insan eliyle üretilen şeylerin, eşyaların, kurumların “Müslüman” olması da anlamsız görünüyor. İspatı?

Amerika ve İsrail’e kafa tutan Tahran’ın Suriye konusundaki tutarsızlığı. Bu tutarsızlık aslında kaçınılmaz. Devrim yoluyla Din/ Vicdan/ Takva/ İhlâs…  İnsan’dan devlete transfer edildiği için iyi-kötü ayrımı da devlet tarafından yapılıyor ve sorgulanamıyor.

Kendi halkını katleden Esad’a açıkça destek veren İran’ı, Devrim’i ve Humeyni’yi geçmişte  idealize etmiş olanların bu fikirlerini bir kez daha tartmaları için uygun bir dönemdeyiz. Ahmedinejad Esad’a destek veriyor. “Bizim” Nasrallah da öyle.  Öfke cumalarında “Suriye halkı birdir” diye haykıran Suriyelilerin Amerikan uşağı olduğunu söylüyor. Bu haliyle Ahmedinejad ve Nasrallah Müslümanlara hizmet eden liderlerden çok insanları şeyleştiren, kâğıt mendil gibi kullanıp atan diktatörlere benzemiyor mu?

Geçen gün Halil Berktay’ın özeleştirisini okurken bunlar geldi aklıma. Sol’un, sol devrimlerin idealize edildiği o yıllar hakkında bakın ne yazmış:

 “1960’lar ve 70’lerde yeryüzünden büyük bir sol dalga geçti. Dünyada milyonlarca, Türkiye’de yüz binlerce genç insan bu dalgada yer aldı. Marksizm-Leninizmi, ihtilâli, anormal siyaseti, “haklı savaş”ı, dolayısıyla dışa dönük şiddet kadar içe dönük şiddeti de savundu. Ben de bunlardan biriyim. Teorik saflık arayışı beni de bir süre böyle vahşi bir dogmatizme götürdü. İyi niyet bizi kurtarmaz. “Cehenneme giden yol iyi niyetlerle döşelidir.” Bir kuşağın genç aydınları olarak, kendimize çok yabancı işlere girdik. Pislik bizim de pisliğimiz oldu. Ne ki, madalyonun bir diğer yüzü de var. Ben ve benim gibi eski solcular, tam da solun iç gerçekliğini bu şekilde yaşadığımız içindir ki bir ahlâk ve vicdan edindik.”

 Berktay’a “dönek” diyenler çıkabilir ama insanın devrimci ve/veya ütopik hayallerden (yöntemden) dönmesi ile değerlerinden dönmesi arasında fark vardır. İnsan hayatına, özgürlüğe değer vermek başka şeydir, bunları otomatik olarak üretecek bir devrime iman etmek bambaşka bir şeydir.

Komünist ya da İslâmcı, hızlı değişim yoluyla varılacak bir ütopya yoktur aslında. İnsanları bir arada barış içinde yaşatmanın yolu bir hukuk devleti kurmaktır. Halkın siyasete dahil olması, meclisler, istişareler, oy sandıkları, sendikalar, meslek örgütleri, dernek vb bunun için vardır. Birbirinden farklı devlet modelleri olabilir ama insan nefsine rağmen iyilik üretecek bir Cennet-devlet fikri elbette yanlıştır:

“… Her devrim yanlıştır. Bazıları çok korkunçtur, bazıları bizdeki gibi “ehven-i şer”dir, ama sonuçta hepsi kötüdür. Çünkü hepsinde, kendini toplumun geri kalanından daha akıllı gören bir kadro, silah ve kanun gücünü kullanarak, despot bir rejim kurar. Kendine muhalif gördüğü bazı insanları öldürür. Bazı toplumsal kesimleri ezer. Binlerce, bazen milyonlarca “ana”yı ağlatır da ağlatır.

Bütün bu bedellerin karşılığı da, ya çok sınırlı bir “kazanım” ya da “sıfıra sıfır elde var sıfır”dır. Vaadedilen ütopya hiç bir zaman gerçekleşmez. Tabii devrimciler işin sorumluluğunu dış düşmanlara, emperyalistlere, kapitalistlere, gericilere, “devrimsel bilinci özümsemekte direnen cahil kitlelere” yıkarlar. “Biz nerde hata yaptık” diye sormak akıllarına hiç gelmez. Çünkü devrimciliğin ilk kuralı, devrimin doğruluğundan kuşku duymamaktır.

Burada kast ettiğim “devrim”in ne olduğunu da biraz açayım. İşgal edilmiş bir ülkenin bağımsızlık savaşından söz etmiyorum kuşkusuz. Bu tür mücadeleler, bizim Kurtuluş Savaşı’mız gibi, doğrudur, meşrudur, onurludur. Bir diktatörün zulmü altında inleyen bir halkın adalet ve özgürlük için ayaklanmasından da söz etmiyorum. Kast ettiğim devrim, ideolojik bir kadronun silah zoruyla iktidarı ele geçirmesi ve sonra da kendi siyasi programını topluma dayatmasıdır.

Tarihsel olarak bu farklı türdeki “devrim”ler bazen içiçe geçer. Mesela İran’da Şah’ın devrilmesi meşruydu, fakat sonra İslamcı kanat demokratik değil otoriter rejimi kurdu. Jakobenler Fransız Devrimi’nde aynı şeyi yapmaya çalıştılar, bunun için de korkunç bir “terör” uyguladılar…“ ( Devrimler Yanlıştır. Kemalist Devrim de Yanlıştı)

 Solcu, Kemalist ya da İslâmcı, geçmişte devrim düşü okşamış olanlar bu ütopyanın yasını tutmak zorundalar. Ama yakın bir gelecekte olmasa da Ankara ile Tahran’ın bugüne oranla çok daha fazla yakınlaşacağını tahmin ediyorum. Ortadoğu’nun bu iki devi eninde sonunda üzerilerine düşen rolü hakkıyla oynayacaklar ve barışa hizmet edebilecektir bu ortaklık.

… E-Kitap okumak için…

 İslâmcılık, Devrim ile Demokrasi Kavşağında

Müslümanca yaşamak için devletin de “Müslüman” olması mı gerekiyor? Bu o kadar net değil. Çünkü İslâm’ın gereği olan “kısıtlamaları” insan en başta kendi nefsine uygulamalı. Aksi takdirde dinî mecburiyet ve yasakların kanun gücüyle dayatılması vatandaşı çocuklaştırıyor ister istemez. İyi-kötü ayrımı yapmak, iyiden yana tercih kullanacak cesareti bulmak gibi insanî güzellikler devletin elinde bürokratik malzeme haline geliyor. 21ci asırda Müslümanca yaşamak kolay değil. Yani İslâm’ın özüne dair olanı, değişmezleri korumak ama son kullanma tarihi geçmiş geleneklerden kurtulmak. AKP’yi iktidara taşıyan fikrî yapıyı, Demokrasi-İslâm ilişkisini, İran’ı ve Milli Görüş’ü  sorguladığımız bu kitabı ilginize sunuyoruz. Buradan indirebilirsiniz. 

Müslüman’ın Zaman’la imtihanı

Sunuş: Müslümanlar dünyanın toplam nüfusunun %20’sini teşkil ediyorlar ama gerçek anlamda bir birlik yok. Askerî  tehditler karşısında birleşmek şöyle dursun birbiriyle savaş halinde olan Müslüman ülkeler var. Dünya ekonomisinin sadece %2-%3′lük bir kısmını üretebilen İslâm ülkeleri Avrupa Birliği gibi tek bir devlet olsalardı Gayrı Safi Millî Hasıla bakımından SADECE Almanya kadar bir ekonomik güç oluşturacaklardı. Bu bölünmüşlüğü ve en sonda, en altta kalmayı tevekkülle(!) kabul etmenin bedeli çok ağır: Bosna’da, Filistin’de, Çeçenistan’da, Doğu Türkistan’da ve daha bir çok yerde zulüm kol geziyor. Müslümanlar ağır bir imtihan geçiyorlar. Yaşamlarını şekillendiren şeylerle ilişkilerini gözden geçirmekle başlıyor bu imtihan. Teknolojiyle, lüks tüketimle, savaşla, kapitalizmle, demokrasiyle , “ötekiler” ile ve İslâm ile olan ilişkilerini daha sağlıklı bir zemine oturtabilecekler mi? Müslüman’ın Zaman’la imtihanı adındaki 204 sayfalık bu kitap işte bütün bu konuları sorgulayan ve çözümler öneren makalelerden oluşuyor.

Derin MAЯҖ

Etrafınızda “ben solcuyum” diyen kaç kişi var? Birgün Ya da Cumhuriyet Gazetesi, Türk Solu Dergisi okuyan? Yürüyüşlerde Marx, Lenin, Deniz Gezmiş ve Atatürk posterlerini yanyana taşıyan kişileri tanıyor musunuz? İşçi sendikalarında aktif rol oynayan dostlarınız var mı? Bu insanlar hasretle beklediğimiz sol muhalefeti kuramadılar bir türlü. Neden?

Marxist ve Marxçı (Marx’a dair ama marxist olmayan) miras ile yüzleşmedi Türk solcuları. Oysa Marx anlaşılmadan hiç bir sol projenin anlaşılmasına da imkân yok.  Leninist, Stalinist, Maoist… Hatta Kuzey Avrupa’nın sosyal demokrat modellerini de çözemezsiniz. Marx’ın bıraktığı yerden devam edenleri anlamak için de gerekli bu okuma; dünya soluna bugünkü şeklini veren düşünürleri anlamak için: Rosa Luxemburg, Ernst Thälmann, Georg Lukács, Max Adler, Karl Renner, Otto Bauer, Walter Benjamin, Jürgen Habermas,… Buradan indirebilirsiniz.