Hrant abimi andım

Garabet Orunöz

Tuzla’dan önce Gedikpaşa da bir kilisenin alt katında yatakhane ve yemekhaneden ibaretti ikametgahımız. Bir minik top sahamız bile vardı. İşte buranın adı da Joğovaran’dı.
   Joğovaran; kelime anlamı,  toplanılan yer  olduğunu çok sonraları öğrendim.  Burada hiyerarşik bir düzen değil, aile düzeni vardı. Görevlilerimizden erkek olana, baba anlamına gelen ‘’hayrig”,  bayan  olanına ise, anne anlamına gelen ‘’mayrig” diye hitap ederdik. Benim hatırladığım ilk hayrig;  Aleksan’dır, ilk  mayrig ise;  eşi  Vartanuş’tur. Aleksan hayrigten  önce de;   Agop  ve eşi Yerçanik mayrig kısa bir süre görev yapmışlar.
      Kız kardeşlerimizin  bir  kısmının kaldığı yer,İncirdibi Ermeni  Protestan okulunun yanındaki binaydı, 1968’de Mardin ili, Silopi  ilçesi  mezrasında  yaşayan Varto  aşiretinden katılımlar olunca,  nedendir bilmem ama çok sevinmiştim. O zaman Joğovaran’ın  mutfağının  karşısında,  kiler olarak kullanılan bir odayı da kızların kalması için düzenlemişlerdi. Artık kilisenin altındaki  evimizde, kız  kardeşlerimizle  birlikte kalıyorduk. Banyoyu ayrı günlerde fakat  üç tane olan  tuvaletleri ve  lavaboları birlikte kullanıyorduk.
      Joğovaran’a ilk geldiğimde Aleksan  hayrig vardı, kalın  sesli, olgun ve de gerçek babacan davranan bir görevliydi. Yetimliğimizin  farkındaydı, sevecenliği de ondandı sanırım.  Zaten ağabeylerimiz de vardı, işte tam da burada ilk  farkına varmıştım; Malatyalı oluşumun. Hrant  Dink abim  ile ilk göz ve sesli temasımın oluşu, kulaklarımda hala  yankılanır. İlkokula gideceğim ilk gün, tüm şaşkınlığımla sağa-sola bakınırken,  Onun sesini duydum.  ‘’Benim yontulmamış  Malatyalım, sende sıraya geçsen de gitsek”.  Beşinci  sınıfa  gidiyordu. O zaman büyük ağabeyler sırayla her sabah  küçükleri   ikişerli  sıra halinde, okula götürürlerdi.  Akşam da aynı  şekilde geri getirir, yemekten sonrada derslerimizle  de  ağabeylerimiz ilgilenirdi. Küçükleri; dersleri  bittikten sonra ayak yıkamaya sonrada yatmaya yine, haftanın sorumlu abisi götürürdü.
     Joğovaran’da bir gün;  sabah kalktıktan sonra,  el-yüz yıkama,  kahvaltı.  Kahvaltı  sonrası diş  fırçalama, sabah ayini  için üst  katta bulunan kiliseye çıkılır, tahminen 15 dakikalık bir dua faslından sonra,  tekrar aşağıya  inilir,( bez torbadan yapılmış) çantalar alınır, kilise kapısının önünde ikişerli sıra oluşturulup okula gidilir.
      Haftada iki gün,  Çarşamba ve cumartesi günleri  banyo vardı. Berberliğimizi büyük ağabeylerimiz yapardı,  saç modelimizin  ismi ‘’alabulus’tu”.  Yemeklerimizi    yapan mayrig, çamaşırlarımızı da yıkardı.
      Herkesin bir kirli torbası ve kıyafetlerinin üzerinde işlenmiş numarası vardı. Aynı numaralar yatak baş uçlarında da vardı. Yıkanmış kıyafetlerimiz ütülenip torbalandıktan sonra, büyükler tarafından ranzalarımıza asılırdı.  Düğme ve söküklerimizi genelde büyük ablalar dikerdi.  Benim söküklerimi “Dzağik”= Çiçek bacı dikerdi.
     Pazar günleri;  sabah uyandıktan sonra el-yüz yıkanır ve kısa bir şükür ayini için üst katta bulunan kiliseye çıkardık. Bu esnada alt katta sabah kahvaltımız hazırlanırdı. Ayinden sonra kahvaltıya inerdik.  Pazar günleri kahvaltılarımızda sana yağı ve reçel olurdu. Sana yağı kağıdını atmazdık, ayakkabılarımızın parlaması için kağıtla cila yapardık. Yemekten sonra Pazar özel kıyafetlerimizi  giyer, şükran duası ve ayini için tekrar kiliseye çıkardık. Bu süre bana  uzun gelirdi. Yaklaşık birbuçuk saat süren  ayinden sonra, bahçeye çıkardık. Büyüklerin yardımcı olmasıyla  hazırlanan masalara, ellerimizi yıkayıp sıra ile geçerdik. Haftaanın en güzel ve  tek etli yemek günü olmasından dolayı, Pazar öğlen yemeklerini çok severdik. ( Et, süt, yoğurt, peynir, yumurta, sebze ve  meyvalarımızın  büyük çoğunluğunu Tuzla’daki Kampımızın bahçelerinden elde ederdik. ) Öğlen yemeğinden sonra bahçede  sohbetler,  ziyaretçileri gelenler bir köşede dertleşir. Şimdilerde çok ufak görünen bahçede; yakar top, misket, futbol ve voleybol oynardık. Yerimiz dar ama yüreğimiz oldukça genişmiş, şimdi anlıyorum. Saatlerin 16.30 civarlarına yaklaştığında, ‘’nakhıntrik” sırasına girerdik. Bu yemek öncesi anlamına gelen; genelde  bir dilim ekmek üzerine  sürülmüş kaymak, (üzerine şeker dökülmüş) olurdu. Futbol oynayarak tüketilen enerjimizin geri kazanımı için iyi gelirdi.  Nakhıntrik sonrasında, yarım saat süren,  bir kısa akşam ayinimiz daha olurdu. Pazarın bittiğini bu ayinden sonra daha iyi anlardık. Ziyaretçiler gider, ağlayanlar ağabeyler tarafından teselli edilir. İlgi ve alaka görmek için olsa gerek; bazen bende ağlardım. 
     Üç yıl oldu vurduğunuza ve ben hala  ağlıyorum. Yirmi yedi yıldır da “EL KOYDUĞUNUZ” Tuzla Ermeni Kampı yanlızlıktan ağlıyor. Ya geri verin, ya da yıkın.  Hrantımızı  öldürdünüz  ama,  insanlık ve birlikte  yaşayabileceğimiz,  kardeşlik umutlarımızı yeşerttiniz. Kimbilir; burayı da yıkarsanız, belki daha güzel Yetimhane inşaa etme duygularımızı kamçılamış olursunuz.  Ruhun ışıklar içinde olsun Hrant abi.

… Bu makale ilginizi çektiyse…

Türk milliyetçiliği birleştirir mi yoksa parçalar mı?

 İllâ ki bir tutkal/çimento mu gerekiyor? Milliyetçilik tutkalı adil ve müreffeh bir düzene alternatif olabilir mi? Adaletin, hukukun hâkim olmadığı ortamlarda Türklerin kardeşliği ne işe yarar? Belki de Türk Milliyetçiliği diğer milliyetçilikler gibi yok olmaya mahkûm bir söylem. Çünkü var olmak için “ötekine” ihtiyacı var. Ötekileştireceği bir grup bulamazsa kendi içinden “zayıf” bir zümreyi günah keçisi olarak seçiyor. Kürtler, Hıristiyanlar, Eşcinseller, solcular…150 sayfalık bu kitapta Türk Milliyetçiliğini sorguluyoruz. Müslüman ve milliyetçi olunabilir mi? Türkiye’ye faydaları ve zararları nelerdir? Milliyetçiliğin geçmişi ve geleceği, siyasete, barışa, adalete etkisiyle. Buradan indirin. 

Türkiye bölünür mü?

“Bebek katili! Vatan haini!…” PKK terörünü lanetliyoruz ama devlet eliyle işlenen suçlara karşı daha bir toleranslıyız.  “Kürtler ve Türkler kardeştir” diyenlerin kaçı “sen benim kardeşimsin”  demeyi biliyor Zaza, Sorani, Kurmanci dillerinde? Ülkemizin terör sorunu ne PKK ne de Kürt kimliğiyle sınırlanamayacak kadar dallandı, budaklandı. Bazı temel soruları yeniden masaya yatırmak gerekiyor: (*) Kürtler ne istiyor? (*)  İspanya ve Kanada etnik ayrılıkçılıkla nasıl mücadele etti? (*) PKK ile mücadelede ne gibi hatalar yapıldı? (*) İslâm ne kadar birleştirici olabilir? Töre cinayetlerinden Kuzey Irak’a terörle ilgili bir çok konuyu ele aldığımız 267 sayfalık bu kitabı ilginize sunuyoruz. Buradan indirin.

Türkiye’nin Ulus-Devlet Sorunu

Devlet gibi soğuk ve katı bir yapı bizimle olan ilişkisini hukuk yerine ırkımıza ya da inançlarımıza göre düzenleyebilir mi? GERÇEK hayatı son derecede dinamik ve renkli biz “insanların”. Birden fazla şehre, mahalleye, gruba, klübe, cemaate, etnik köke, şirkete, mesleğe, gelir grubuna ait olabiliriz ve bu aidiyet hayatımız boyunca değişebilir. Oysa devletimiz hâlâ başörtüsüyle uğraşıyor, kimi devlet memurları “ne mutlu Türk’üm” demeyenleri iç düşman ilân ediyor, Sünnî İslâm derslerini zorla herkese okutuyor… Bizim paramızla, bizim iyiliğimiz için(!) bize rağmen… Kürt sorunu, başörtüsü sorunu, Hıristiyan azınlıklar sorunu… Bizleri sadece “insan” olarak göremeyen devletimizin halkıyla bir sorunu var. Türkiye’nin “sorunlarının” kaynağı sakın ulus-devlet modeli olmasın? 80 sayfalık bu kitap Kurtuluş savaşı’ndan sonra Türkiye’ye giydirilmiş olan deli gömleğine işaret ediyor.  Ne mutlu “insanım” diyene! Kitabı buradan indirin.