Silsileyi harita ve görsellerle birlikte Twitter üzerinde okumak için…

• Petrolün tersine dünyanın farklı noktalarında doğal gaz fiyatları arasında uçurumlar var. Üstelik Avrupa’ya LNG* gemileri ile taşınan ABD, Katar, Cezayir gazı, boru ile sevkedilen Rus gazına kıyasla çok daha pahalı. Neden?
• Doğal gaz ve petrol pek çok ortak özelliği paylaşsa da (her ikisi de hidrokarbondur, her ikisi de benzer yöntem ve ekipman kullanılarak bulunur; üretilir ve her ikisi de genellikle aynı anda, aynı yerde üretilir)… AMMA satılma ve fiyatlandırılma biçimleri farklıdır. Nedir?
• Petrol, hacim veya ağırlık olarak, varil / ton birimlerinde satılır. Farklı ham petrol kaliteleri var. Rafineri talebine göre belirlenen farklı fiyatlar… Ama küresel petrol piyasaları çok likittir, çok sayıda aracı ve açık borsa içerir. Tek bir pazar gibi varsayılabilir. Neden?
• Dünyada herhangi bir anda taşınmakta olan veya depolanmış bulunan petrol miktarı çok sıkı takip edilir ve tankerlerin taşıdığı petrol bir ülke için yoldayken tekrar satılır ve geminin yeni rafineriye yön değiştirmesi sağlanır.
• Malın değeri, taşıma maliyetine göre çok yüksek olduğu için bir bölgede petrol fiyatının, arz ya da talebinin değişmesi, dünyanın her yerindeki fiyatı etkiler. Bu yüzden Ural, Kuzey Deniz, Meksika gibi bölgelere ve kalitelere göre farklı piyasalar olsa bile etkileşim yüksektir.
• Buna karşılık, doğal gaz enerji birimleriyle satılır: Btu, Therms, Joule… Yerden/denizden çıkan gaz, metan ile beraber çeşitli diğer ağır hidrokarbonları ve bazı istenmeyen maddeleri içerir. Piyasada neden önemli bu?

Read the rest

Silsileyi harita ve görsellerle birlikte Twitter üzerinde okumak için…

• Evvelâ Rus ordusuna hızlı bir bakış… Rusya’da askeriyenin üç ana kolu var: 1. kara, 2. donanma ve uzay-hava kuvvetleri.
• Havacılık daha sonra üçe ayrılır: 1. uzay, 2. hava-füze savunma ve 3. hava muharebe.
• Deniz kuvvetleri de bir hava gücüne bileşenine sahip, ancakbu çoğunlukla deniz karakol vb uçaklardan oluşur; kıyılarını düşman savaş gemilerinden ve denizaltılardan korumak içindir.
• 2022 Mart ayında resmî rakamlara göre Rus hava kuvvetlerinde toplam savaş uçağı sayısı 1391. Bunların arasında balistik füze atabilen 119 bombardıman uçağı da var.
• Ayrıca hava saldırısı kapasitesi olarak bakılırsa, donanma gemileri de yüksek kalibreli seyir füzesi atabiliyor. Bu füzeler sabit hedefler üzerinde etkili. Meselâ askerî üsler, komuta merkezleri, elektrik santralleri ve silah fabrikaları gibi stratejik hedefler.
• Ancak Rus ordusu elindeki uçakların büyük bir kısmını ülkenin başka noktalarını savunmak için kullanma zorunda. Ayrıca havada yakıt ikmal kapasitesi çok düşük olduğu için Rus hava kuvvetleri sadece Ukrayna’ya yakın olan üsleri kullanabiliyorlar.
• Rusya’nın Ukrayna işgali sırasında hava kuvvetlerinin çok daha etkin olması beklenirdi. Özellikle işgalin ilk günlerinde hava üstünlüğü kurması ve 10 kat fazla olan uçaklarını kullanarak Ukrayna’nın hava gücünü süratle sıfırlaması normal olurdu. Ne oldu peki?

Read the rest

Görseller, harita ve grafiklerle birlikte, Twitter zinciri halinde okumak için…

• Fransız ve İtalyan enerji devleri ENGIE ve ENI Rusya’dan aldıkları gazı ruble ile ödemeyi kabul ettiler. ENGIE’nin %33’ü Fransız devletine, ENI’nin %30’u İtalyan devletine ait. Yani özel(!) şirketler vasıtasıyla Avrupa kendi koyduğu ambargoyu deliyor.
• Oysa Avrupa Komisyonu’na göre Rus para biriminde hesap açmak yaptırımların ihlalidir ve Brüksel tarafından cezai işlemlere yol açar. Yani Avrupalılar Putin’i soykırım dahil her türlü insanlık suçu ile itham ederken Rusya’dan gaz almak için GazpromBank’ta ruble hesabı açıyorlar.
• GazProm’un müşterilerinin %50’si ruble hesabı açtı bile. Ödemeyi reddeden Polonya ve Bulgaristan’a giden gaz kesildi: Moskova’ya göre kesilme sırası Finlandiya’da.
• Ukrayna Savaşı’nın başından beri Avrupa’nın enerji konusunda Rusya’ya şantaj yapması aptalca idi. Ruslar bunun blöf olduğunu çok iyi biliyorlardı.
• Zira Rusya’nın yerine Amerika, Cezayir veya Katar’dan gelecek gazı koymak kağıt üstünde göründüğü kadar kolay değil. Neden? Biraz rakamlara bakalım…
• Avrupa her sene 450 milyar m3 gaz tüketir ama bunun sadece 80 milyar m3’ü Avrupa’da üretilir. AB ülkeleri eskiden gaz üretirdi ama rezerv tükeniyor. Yerli üretim için yatırım da yok; ithalat mecburi.

• Putin’in Avrupa’ya verdiği doğal gaz miktarı yıllık 150 ile 200 milyar m3 arasında yani Avrupa’ya gelen gazın %40-50’si Rusya’dan.
• Putin bu gazı birden kesse veya Avrupa senden almıyorum artık dese ne olur? Karadan; boru hattı ile gaz verebilecek alternatif ülke olmadığı için tek çare LNG. Yani sıvılaştırılmış doğal gaz. Fakat LNG verebilecek ülke bulmak yetmiyor. Neden?

Read the rest

Görseller, harita ve grafiklerle birlikte, Twitter zinciri halinde okumak için…

• Rusya’ya uygulanan ambargonun gözden kaçan yönleri… Avrupa’nın enerji yaptırımları göz boyamadan öteye gitmedi. Rusya’yı uluslararası bankacılık sisteminden çıkartmak da sınırlıbir etki yaptı. Fakat bazı yasaklar Rusya’nın canını gerçekten yakıyor. Nedir?
  Ukrayna Savaşı ile gündeme gelen yaptırımlar aslında yeni değil; 2014’te Kırım ve doğu Ukrayna’nın işgali ile başladı.
  400 Ukrayna firması Rus savunma sanayine 3.000 yedek parça tedarik ediyordu ve bunlar 200 farklı savaş aracının imalatı için kullanılıyordu.
• Meselâ Zaporijya’da uçak motoru üreten Motor Sich, Rusların en modern eğitim uçağı Yakovlev Yak-130’un motorunu üretiyordu.
  Yine Rus ordusunda halen hizmette olan nakliye uçakları Antonov 140 ve 148 de öyle. Bütün Antonov’ların bakımını da Ukrayna yapıyordu. 2014’ten beri bu bakımın durması Rusların elindeki askeri nakliye kapasitesini çok azalttı.
• Rus donanması da Ukrayna ile ilişkilerin kopmasından büyük zarar gördü. Meselâ gaz türbinleri ve denizaltıların kullandığı bataryalar.
  Ruslar gerekli yedek parçaları bulamadıkları zaman idareten bir şeyler yapıyorlar ama bu baştan savma tamiratlar da kazalara yol açıyor. Misal, 2010’da Losharik nükleer denizaltısında yangın çıkmış ve 14 denizci ölmüştü.

Read the rest

Görseller, harita ve grafiklerle birlikte, Twitter zinciri halinde okumak için…

• Rusya Devlet Duması Başkanı Vyacheslav Volodin: “ABD’nin yaptırım politikası dünyadaki dolar tekelinin sonunun başlangıcıdır (..) doğalgazın ruble ile satılması ve ruble ile satılan mal listesinin genişletilmesi konulu mevcut tartışma, ABD Hazine Bakanlığı’nı histeriye sürükledi…”
  “…Küresel finans güven üzerine çalışır. ABD, Rusya’nın döviz rezervlerini tek taraflı olarak dondurarak (..) kendi güvenilirliğini sert şekilde baltaladı…” Çin ekonomi politikası tartışmalarında önemli etki sahibi ekonomisttir Yu Yongding (余永定)
  Dünyadaki rezerv paranın %60’ı Amerikan doları. Dış ticaret ve özellikle petrol-gaz satışı ABD doları ile yapıldığı için FED oturduğu yerden para basarak dünyayı soyar.
• Bu sömürü gücü dünya tarihinde bir ilk. ABD bu güce 2 dünya harbi sayesinde erişti. Ancak doların gücü son yıllarda sürekli azalıyor. Meselâ 1999’da rezerv payı %71 iken 2022’de %60. ABD geçici çare olarak ekonomisi hızlı büyüyen ülkelerin istikrarını savaşla veya darbe ile bozarak sermayenin dolara kaymasını sağlıyor: Brezilya, Rusya, Türkiye, Meksika, Güney Afrika, Tayland… uzun süredir hedefte.
• Ukrayna savaşı doların lehinde ve aleyhinde sonuçlar doğurdu. Petrol, gaz ve gıda fiyatlarındaki yükseliş beklendiği gibi dolar talebini arttırdı. Fakat Rusya’nın ruble ile satış yapması, Macaristan’ın bunu kabul etmesi… “neden olmasın?” dedirtiyor.
• Moskova ve Pekin uzun süredir petro-dolar sömürüsüne itiraz ediyor ve alternatif proje üretiyorlar.
• Amerika eski yöntemleri kullanmakta ısrarlı. Yani İslamî(!) terör, savaş ve darbe ile istikrar bozmak. Amerikan doları dışında para ile ticaret yapmak isteyen bütün ülkelere bu şekilde saldırıyorlar. Bu örnekte Çin ve Tacikistan Stratfor(CIA) tarafından açıkça tehdit ediliyor.
  Ukrayna’nın işgalinden sonra dondurulan Rus varlıkları 200 ila 300 milyar dolar arasında.

Read the rest

Görsellerle birlikte, silsile olarak okumak için buraya tıklayın…

• Ermenistan’ın arkasından Rusya’nın kaybettiği tankları gördükçe akıllara hep aynı soru geliyor: Tanklar öldü mü? Modern savaşlarda hâlâ tanklara yer var mı? Türkiye’nin Altay tankı yapması gerekli mi?
• Askeri “uzmanlar” tankların bittiğini 1973 Arap-İsrail Savaşı’ndan sonra da iddia etmişlerdi. Neden?
• Sina Cephesi’nde Mısır ordusu piyadeleri Sovyet yapımı Sagger güdümlü anti-tank füzeleri ile 268 İsrail tankından 165’ini imha etti.
  Tanklar güçlü motorları, kalın zırhları ve ağır topları ile “yenilmez” görünüyor ve üzerimizde psikolojik baskı kuruyorlar. Haliyle birkaç asker anti tank roket ile bu devleri imha edince insanlar yeni bir çağın başladığını zannediyor ve “tank öldü” diyorlar.
• Tank, uçak veya helikopter gibi bir aracın çok sayıda kaybedilmesi, onun bittiğini, gereksiz ve kullanışsız olduğunu göstermez.
• Polonya’nın işgali sırasında Ukrayna’nın aksine Polonya ordusunda anti-tank silahı çok fazla yoktu; Alman tankları yeniydi; hava üstünlüğü tamamen Almanların elindeydi. Buna rağmen her 10 tanktan birini kaybettiler.
• Savaşta askerlerin ölmesi piyadenin veya komandonun gereksizliğini göstermediği gibi, önemli tank kayıpları tankın modasının geçtiğini göstermez. Ya neyi gösterir?

Read the rest

Görsellerle birlikte silsile halinde okumak için buraya tıklayın.

• Ne oluyor? Putin 5 günde NATO’yu diriltti; Avrupa’yı birleştirdi; Alman pasifizmini bitirdi; 20 yılda inşa ettiği güçlü imajı sildi; ordusunun güvenilirliğini sıfırladı; Ukrayna’yı bir soytarının arkasına taktı; İsveç ve Finlandiya’yı NATO’ya itti. Neden?
• Putin-Hitler benzetmesi moda oldu. Zaten adettendir; hedefe konan lider=Hitler olur. Ama Putin’in sivilleri öldürmesinden daha önemli bir yönü var ki onu gerçekten Hitler’e yaklaştırıyor. Nedir?
• Ukrayna’daki savaş, askeri alanın çok ötesine geçen önemli strateji dersleri arz ediyor. Neden Rus ordusu netice alamıyor? Kötü strateji? Kötü taktik uygulamadan zarar gören iyi bir strateji? Yoksa daha derinden gelen tüm sistemin başarısızlığı mı?
• Ukrayna Savunma Bakanlığı’na göre Rusya kaybettiği tankların yerine yenilerini koyamıyor çünkü rezervinde bulunanların değerli bileşenleri (elektronik, optik vb.) askerler tarafından çalınmış. Propaganda? Tavuk çalan, benzinci soyan Rus askerlerini gördükten sonra, neden olmasın?
• Hırsızlık, Rus ordusundaki krizin tek göstergesi değil. Yakıt eksikliği nedeniyle yolda kalan tank grupları, ormanlarda başıboş dolaşan Rus askerleri, patlamayan bombalar, boş arazilere düşen füzeler, rastgele bombardıman vb.
• Soğuk Savaş’tan bu yana korkulan Rus ordusunun, donanımsız, plansız, örgütsüz, eğitimsiz ve isteksiz askerlerle dolu olduğunu gördük. Savaşın sonucu ne olursa olsun, Ukrayna Rusya için bir rezilliktir. Peki bu rezalet nereden geliyor?

Read the rest

Görsellerle birlikte silsile halinde okumak için buraya tıklayın.

• “Savaşın faydası olur mu?” demeyin; savaş, deprem salgın hastalık gibi kriz dönemlerinde büyük devletler stratejik kriz masası kurarlar. Amaç? Bu beklenmedik durumdan çıkan fırsatları değerlendirip meydana gelen zararı tazmin etmek; Hatta mümkünse kâr etmek.
• Ukrayna’nın işgali Türkiye’nin menfaatlerine zarar verdi. Çünkü her iki ülke ile önemli menfaatlerimiz var. Meselâ Ruslarla nükleer santral inşası, gaz ve gıda ticareti, Ukrayna ile uçak motorundan uzay programına kadar teknolojik işbirliği ve her ikisiyle turizm gelirlerimiz…
• Zarar listesi oldukça uzun; biz fayda kısmına gelelim: Savaşın ilk günlerinden itibaren Bayraktar TB2 hava savunma sistemlerine ve tanklara karşı çok etkili oldu. Reklâm? Evet tabi. Ama edinilen muharebe tecrübesi de çok önemli bizim için. + dosta güven, düşmana korku…
• Bayraktar TB2’nin Azerbaycan, Libya ve Suriye’deki başarıları için dudak büküp “onlar ihracat versiyonu, gerçek Rus ordusu değil” deyip küçümseyenler Ukrayna’da gördüler ki Rus ordusunun hiçbir zırhlı aracı Bayraktar TB2’ye direnemiyor. Akıncı ve Aksungur girse neler olacak?
• Türkiye’nin bir diğer kazancı Rus ordusunun zayıflıklarının ortaya çıkması oldu. Evet Nükleer silahları ve hipersonik füzeleri var ve bu önemli. Ancak konvansiyonel savaşta Rus ordusu bir hiç. Lojistik yok, taktik yok, komuta ve koordinasyon yok.
• Savaşın ilk günlerinden itibaren zor duruma düşen Rusya, hava sahasını kapatmayan Türkiye’nin değerini daha iyi anladı. Moskova Finansal operasyonlar ve uluslararası ticaret için Türkiye’ye muhtaç duruma düştü. Rusya ile ilgili her meselede bu kozlar elimizi güçlendirdi.

• Rusya ile adeta simetrik bir şekilde NATO’ya karşı da elimiz güçlendi. Konumu itibariyle NATO’nun güney kanadı olan Türkiye’nin değeri savaşla birlikte arttı.

Read the rest

Görsellerle birlikte silsile halinde okumak için buraya tıklayın.

• Rus tankları Kiev’e doğru ilerlerken, Batı’nın mali yaptırımları Rus ekonomisini tecrid etti ve krize sürükledi. Şimdiye kadar en dikkat çekici hamle, ABD ve Avrupa Birliği’nin Rusya Merkez Bankası’nı “kara listeye alma” kararı oldu.
• Rusya’nın 600 milyar dolarlık döviz rezervinin büyük kısmını işe yaramaz hale getiren bu yaptırımlar, bu hafta başında ruble değerinde bir çöküşü hızlandırdı.
• Rus Merkez Bankası’nı hedef alan yaptırım Rusya dışı finans kuruluşlardaki hesaplarında tutulan döviz varlıklarını “dondurdu”. Ancak Rusya’nın rezerv stokunun tamamı yabancı hesaplarda yatmıyor. 120 milyar $, parasal altın şeklinde Rus kasalarında duruyor.
• Putin’in altın stoğu, Rus ekonomisinin sert mali yaptırımları atlatmasına yardımcı olabilir mi? Sınırları olsa da, izole bir ekonomi için can simidi. Putin, Belarus, Ermenistan gibi yandaş rejimleri ve suç örgütlerini kullanarak bu altını paraya çevirebilir.
• Rusya Merkez Bankası, 2014’ten başlayarak altın alımlarının hızını önemli ölçüde artırdı. Kamuoyuna açıklanmasa da güdü açıktı: Putin, o yıl Kırım’ın işgalinden sonra uygulanan yeni ABD yaptırımlarına yanıt veriyordu.

Read the rest

• Vladimir Putin Ghost kökenli, öngörülemez ve tehlikeli bir lider imajı verdi baştan beri. Bu imaj sür’atle bir mit oldu. Yenilmez; güçlü Rusya geri geliyordu…
• Petrol fiyatının yükselmesi ve başka konjonktürel etkiler sayesinde Putin içeride ve dışarıda puan topladı. Rakiplerini ve muhalif gazetecileri öldürtmesi; seçimlerde hile yapması gözardı edildi. Zaten dünyanın Rus gazına ve petrolüne ihtiyacı vardı o senelerde…
• Vladimir Putin’in güçlü yapan şey neydi? Rusya’nın petrolü? Gazı?Nükleer silahları? Bunların hepsinden önemli olan başka bir şey vardı: Putin mitolojisi: Öngörülemez, sağı solu belli olmayan, mafya babası…
• Korku ve saygının karışımından oluşan bu karizma türü siyaset ile mahdut değil. Mesela kanun gücünün olmadığı bir dağ başında yaşayan kabileler namus/kan davası için adam öldürürler. İtalya’daki mafyada, Meksika’daki uyuşturucu kaçakçılarının da da bu “şeref yasası” vardır.
• Modern bir şehirde büyümüş insanlar için bu kan davaları veya her türlü “şeref yasası” saçma görünür. Oysa tam tersine bu çok rasyonel bir davranıştır: Eğer ailenize yapılan çirkin bir hareketi cevapsız/ intikamsız bırakırsanız, diğer ailelerin gözünde sizin değeriniz düşer.
• Putin Rusya’da bürokrasinin ona itaat etmesi için mafya kanunlarına göre davranmak zorunda çünkü Rusya bir devlet değil mafya. Siyasetin her kademesi ve iş dünyası, her an birbirine ihanet edebilecek küçük büyük mafya babalarından oluşuyor.

Read the rest