RSS Feed for Özgür İradeCategory: Özgür İrade

Erken – Geç / Early – Late / Tôt – Tard / متأخر – مبكر »

Ne değildir? Birşeyin olması gereken vakte göre önce veya sonra gerçekleşmesi. Nedir? “Erken” ya da “geç” dediğimiz şeyler birer vehimdir. Gerçekte her şey vaktinde olur ve biz durduğumuz yerden bakarak erken ya da geç zannederiz. Gerçekleşen hiçbir olayın esas olması gerekirken ıskalanmış bir vakti yoktur. Nefsimize hoş gelen vakte kıyasla farklı bir vakitte olmuştur. “Erken […]

Politik Kadercilik Açısından Arabesk »

Toplum yapıları sosyal teoriyle uğraşan herkesi heyecanlandıran bir şekilde tezahür eder. Onun dönüştürülmesi, değiştirilmesi, belli tabii yasalara bağlı olup olmadığının bilinmesi gibi hususlar hep aynı kaynaktan türemiştir: Tahakküm anlayışı. Tahakkümden anlaşılması gereken salt iki insandan birisinin yekdiğeri üzerinde oluşturduğu baskı ve zoraki durum değildir. İnsanın doğaya karşı tutunduğu baskıcı tavır, kölelik, algı operasyonları, zihin yanılsamalarının […]

İnsanın Değeri Üzerine Söylev / Pico Della Mirandola »

‘Baba Tanrı, en güçlü mimar, saklı bilgeliğinin buyruğuyla, gördüğümüz bu dünyanın Tanrının acundaki(kainat) konağı olduğunu, onun en sevgili tapınağı olduğunu söylemiş bulunuyor. O, gök-üstü bölgesini anlaklarla(zeka, kavrayış) donatmış, göksel küreleri ölümsüz tinlerin(ruh) yaşamıyla düzenlemiş, aşağı dünyanın mayalanan gübre yığınına da hayvansal yaşamın bütün biçimlerinin bolluğunu, bereketini koymuş bulunuyor. Ne var ki, Tanrı usta, bu iş […]

İradenin Tutsaklığı / Martin Luther »

Erasmus’un “özgür irade” tanımı Haksızlık yapmamak için senin yaptığın tanımı olduğu gibi burada vermeliyim: “Kişinin, kendisini sonsuz kurtuluşa yahut bunun tersi doğrultuda yönlendirmesine olanak veren etkenleri kendisine uygulamasında kullandığı insan iradesinin gücü olarak tanımlayabilirim”. Buna, tanım diyemezsin! Tanım, açık olmalı. Fakat bu ifadenin anlaşılması için her parçasının açıklanması gerek. Ayrıca, bir şeyi açıklamak isterken çok […]

İradenin Tutsaklığı / Martin Luther »

“Özgür irade” hakkında tek bir taneden üç farklı görüş çıkartıyorsun! Şimdi bunlara bakalım. Birincisi, lütuf olmaksızın insanın iyilik yapmak isteyemeyeceği; iyiliği başlatıp, iyilikte ilerleyip ya da iyiliği tamamlayamayacağıdır. Bu görüşe, “aşırı fakat yeterince olası” diyorsun. “Daha aşırı” olarak nitelendirdiğin ikinci görüşün ise “özgür iradenin” yanlızca günaha götürebileceği ve yanlızca lütfun tanrısal bir yaşama kişiyi yönlendirebileceğidir. […]

Vicdan azabı bir hastalık mıdır? »

Freud’un kafasını karıştıran ve onu yıllarca meşgul eden mevzular bunlar: Vicdan ve Ahlâk! Soru çok basit: Nereden geliyor “kötü” bir şey yapınca hissettiğimiz vicdan azabı? Vicdan konusu Freud’un hayatı boyunca üstesinden gelemediği, tekrar tekrar açtığı bir dosya. Gerek 1919’da “Das Unheimliche” ve gerekse 1930’da Mutsuzluk Kültürü (Unbehagen in der Kultur) isimli denemede vicdanın kaynağını araştırmış […]

Sana kanat da vermiştik, neden yerde sürünmeyi tercih ettin? »

Tâbiat ve Hürriyet Arasındaki Uçurum: Kierkegaard, Heidegger ve Freud “… Öngörülemezlik bir sonsuzluktur; İnsan gözü (=aklı) biyolojik tâbiat ile ruhanî hürriyet arasındaki o uçuruma bakınca baş dönmesi kaçınılmazdır . Zira baş muhitinde cem olur aklın hem de gözün nûru …” Modernleşme tarihi aslında Avrupa’nın dinsizleşme tarihi değil midir? Bu rüzgârla gelmiştir tanrısız sanat, tanrısız bilim, […]

“Secde ve komutan” üzerine hatırlanası 10 şey… »

[8 Eylül 2011’de Senai Demirci’nin kişisel sitesinde yayınlandı.] “Secde” ve “komutan” kelimeleri, şu cümlede bile zoraki yan yana duruyor. Secdeyi komutana uzak, komutanı secdeye uzak görmek kimin haddine düşmüş! Secde herkesin hakkı. Komutan da olsa bir gün secde edecek. İstemese de secdeye varacak. Varlığını toprağa indirecek. Hem zaten Yaratan’ın dilediğince yaşıyor olmak bir secde değil […]