RSS Feed for AkılCategory: Akıl

Beynini tam kapasite kullanmak isteyenler için… »

Beynini tam kapasite kullanmak isteyenler için acayip bilgiler: Parçalayıcı zekâ. Arkasından da bir kaç kitap tavsiyemiz olacak… Pozitivist ideoloji yüzünden zamanı, Kâinat’ı, kendimizi bir bütün olarak göremiyoruz. Okulda, iş yerinde aşırı uzmanlaşma ve nefsimizin faydacı dürtüsü ile herşeyi parça parça öğreniyoruz ve bu bizi kör ediyor; bütünü okuyamıyoruz. Kleopatra’nın iPhone’a Keops piramidinden daha yakın olduğunun […]

Çelişki / Paradox / المفارقة »

Ne değildir? Çatışan/çelişen iki gerçeklik değildir. (Bkz. Zâhir-Batın / الظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ) Saçma/kaos değildir. (Bkz. Kaos / Chaos / хаос / χάος / فوضى) Aklın açıklayamadığı bir durum değildir. Nedir? Çelişkiler bilimi ilerleten şaşkınlık anlarıdır; sübjektif/indî hükümlerdir. (Bkz. İndî / Sübjektif / ذاتي) Tabiatın kendi içinde çelişki yoktur; insanın anlayışında eksiklik vardır. Paradokslar, mantık ve lisan […]

Bilimsellik aklın emaresidir; bilimcilik ise akılsızlığın! »

Bilimin putlaşması, laboratuardan çıkıp bir ideoloji, akıllara giydirilen bir deli gömleği oluşu “pozitivizm” denen fikir akımıyla kurumsallaştı. Determinist fizik, kimya, biyoloji yasaları sayesinde kazanılan başarılardan etkilenen insanlar, bunu sosyolojik tahlillere ve toplum mühendisliğine uyguladı. Pozitivizmin kurucusu Comte gibi Condorcet, Renan gibi birçok düşünür Newton’un fizik yasaları gibi tarihsel ve sosyal yasalar olduğunu zannetti. Atılan bir […]

Savaş Üzerine / Carl von Clausewitz (5) : Savaşta aklın önemi ve sınırları »

Akıllılık tercih değildir, ona sahip olmayı seçemezsiniz ama en iyi kobay delilerden olur; gerçeği anlatsalar bile kimse kulak asmaz. Ya deli olmadığımı söylersem… Faydası olmaz değil mi? Bu ancak Kafka’nın romanlarında rastlanacak bir fikir labirenti. Herkese senin deli olduğunu söylüyorlar. Sonra yaptıkların, söylediklerin hatta itirazların bile senin hakkında söylenenlerini onaylıyor. Bir kez “deli” ilân edilince […]

Görünür ama yoktur; görünmez ama vardır »

Gerçeğe çok yakın görünen ama gerçek olmayan şeyler vardır: Mesela geri oynatılan bir filmde kırılan bardağın parçalarının birleşmesi veya akan suyun tırmanıp çeşmeye geri dönmesi. Aslında bütün fotoğraf ve film hileleri bu kategoriye girebilir. Resim / film tekniği yoluyla imkânsızı mümkün, yalanı gerçek gibi gösterebilirsiniz. Film hileleri eşyanın tabiatına aykırı şeyler gösterdiklerinde akılla temyiz ederiz […]

Mucizelere şaşırmak gerekir mi? »

İnsanlar nedense küçük mucizelere bakmaktan büyükleri görmüyorlar. İlahiyatçılar saatlerce ebabil kuşlarının attığı “pişmiş” taşlara, Kızıl denizin yarılmasına bilimsel zemin arıyor. Bu arayış büyük cahillik. Kâinat’ı yarattığına iman ettiği, ilmi yaratan, sebepleri yaratan, herşeye gücü yeten ALLAH’ın mucizesinden şüphe edenin ya aklı ya da imanı yoktur. (Bkz. İman / Faith / Foi / Bilgi / Knowledge / […]

Hissiyat – Maneviyat / νοούμενoν – φαινόμενα / إدراك حسي – حقيقة »

Ne değildir? Bilinip anlaşılan ve bilinmeden inanılan/ hayal edilen/ akledilen iki farklı varoluş değildir. Nedir? Aynı bir varoluşun iki farklı ciheti, yönüdür. Faslı âlim İbn ‘Ajîba’nın Kitab Mi’raj al-Tasawwuf ila Haqaq iq a-Tassawwuf’ta söylediği gibi: “… Hislerle anlaşılan madde mânânın kesafeti, akledilen mânâ ise maddenin letafetidir. Yani eşyanın hissedilebilir veçhesi mânâyı taşıyan ve ihtiva eden […]

Akıl Tutulması / Max Horkheimer »

Gerici, demokratik ya da devrimci biçimleriyle bir bütün olarak toplumsal teori, geçmiş bütünlüklere yön verdiği varsayılan eski düşünce sistemlerinin mirasçısıydı. Bu eski sistemler çökmüştü, çünkü varsaydıkları toplumsal birlik biçimlerinin aldatıcı olduğu görülmüş, öne sürdükleri ideolojiler koflaşmış ve özürcü bir nitelik almıştı. Daha sonraki toplum eleştirisi, özürcülükten kaçındı ve öznesini yüceltmedi: Marx bile proletaryayı göklere çıkarmıyordu. […]

Neden okuyalım? Ne okuyalım? Nasıl okuyalım? »

Müslümanlar üzerine tahakküm kurmak isteyen güçlerin daima âlimleri hedef alması dikkat çekicidir. Okunacak o kadar çok kitap ve konu varken ilimle meşgul olmak isteriz ama çoğu kez ne okuyacağımızı bilemeyiz. Ne okuyalım? Nasıl okuyalım? Gazâlî Hz’nin İhya’da söylediği gibi ilmin eftaliyeti bildirdiği şeyin eftaliyetiyle ölçülür. İlim tahsiline ALLAH’ı bildiren Kur’an ve Sünnet ile başlamak gerekir. […]

Akıl Tutulması / Max Horkheimer »

Bireyin yenilgisinin nedeni kendi başına teknoloji ya da sağ kalma tutkusu değildir; sorun, üretimin kendisi değil, biçimidir: sanayi toplumunun özgül çerçevesi içinde insanlar arası ilişkiler. İnsan emeği, araştırma ve buluş, zorunluluğun meydan okumasına insanın verdiği karşılıktır. Bu ilişki, ancak insanlar emeği, araştırmayı ve buluşu tanrılaştırdığında saçmalaşır. Böyle bir ideoloji, yüceltmeyi amaçladığı uygarlığın hümanist temellerini baltalama […]