Author Archive

Okulsuz Toplum / İvan İllich »

Eğitim,öğrenmeyi kolaylaştıran şartların seçimidir. Adayın, bir rütbe elde etmek için yerine getirmek zorunda olduğu şartlardan bir müfredatını oluşturmak suretiyle roller belirlenir. Okul, bu roller için gereken eğitimi sağlar, öğretimi değil… Sistemi değil, sistemi besleyen dış faktörleri değiştirmek gerek. Şu kesin bir şekilde açıkça ortaya konulmalıdır: Bir çocuk, eşit nitelikte okul eğitimi hakkına sahip olmakla zengin […]

Okulsuz Toplum / İvan İllich »

Okulda pratik değeri olan niteliklerle bağlantı kurulmadığından dolayı mevcut okullu eğitim sistemi mantıklı değildir. Bilginin belirli koşullar altında tüketilen değerli bir meta olmasına karşı koyamazsak, toplumumuz giderek bu uğursuz okul bozuntuları ve totaliter bilgi yöneticilerinin egemenliğine girecektir. Okula kaydolan öğrenciler diploma elde etmek amacıyla diplomalı öğretmenlere boyun eğmektedirler. Çağdaş toplum, bilinçli tasarımların bir sonucudur. Eğitimciler eğitimi […]

Okulsuz Toplum / İvan İllich »

Beyin yıkamayla disiplini birbirine karıştıran özgür okul hareketi, öğretmene yıkıcı bir otorite rolü biçmiştir. Öğrenciler öğrendiklerinin çoğu için asla öğretmenlerine inanmamaktadırlar. Parlak zekâlılar da ahmaklar da sopa zoruyla ya da kariyeri elde etme hırsıyla dersleri ezberleyerek ve sınavları geçmek için uğraşıp dururlar. Beyin yıkamayla disiplini birbirine karıştıran özgür okul hareketi, öğretmene yıkıcı bir otorite rolü biçmiştir. […]

Okulsuz Toplum / İvan İllich »

Eğitimle ilgili dezavantaj okul içerisindeki eğitimle giderilemez. Çünkü asıl problem okul kurumunun ta kendisidir. Okullar kişiyi tüketim toplumuna uygun hale getirir. Bundan dolayı okullaşma ortadan kalkmalıdır. Okul, sonsuz tüketim hastalığının başlangıcıdır. Yaşadığınız topluma ihtiyacınız olduğuna sizi inandırmaya çalışan reklâm ajansına « okul » denir. Yoksul çocuklar aynı okula, aynı yaşta başlasalar bile, orta sınıf çocuklar için mümkün […]

Altın Defter / Doris Lessing »

İnsanlar hâyâ etmekten yorulduklarında alay etmeye başlarlar. Fazla duygusal insanlar duyguları dışındaki şeylere inanmazlar. Hayret edilecek bir şey, hasret büyüdükçe, duyduğumuz heyecan yüzünden, tıpkı mikroskop altında ürüyen hücreler gibi Yeni  hikâyeler teşekkül etmesi… Sürekliliğin, sırf süreklilik olduğu için doğru olması gerekmez. Birçok romanın beğenilmesinin nedeni, henüz genel edebiyat bilincine sunulmamış bir yaşam biçimini ya da […]

Babalar ve Oğullar / Ivan Sergeyeviç Turgenyev »

“Ölüm eski bir şey ama herkes için yenidir.” Aklına şöyle bir fikir geldi:” Ama o, şimdiden benim varlığımı bile unutmuştur.” O zaman içinde ince bir üzüntü, bir kaderini kabul ediş duydu. Yalnızca aptallar veya çok akıllılar başıboş dolaşırlar.  Zaman, bilindiği gibi bazen kuş gibi uçar, bazen de solucan gibi sürünerek geçer. Ama insan en çok […]

Tarihsel Kapitalizm / Immanuel Wallerstein »

İmalat aşamaları, çetrefilli meta süreçler şeklinde bağlandı birbirine. Meselâ, tüm tarihsel kapitalizm tecrübesi boyunca geniş ölçüde üretilip satılan tipik bir ürün olarak giyim eşyalarını düşünün. Giyim eşyası üretmek için genellikle en azından kumaş, iplik, birtakım makineler ve işgücü gerekir. Ancak, bu kalemlerin her biri de üretilmeyi gerektirir. Yine, bunların üretilmesinde kullanılacak kalemlerin de üretilmesi gerekir. Meta […]

Tarihsel Kapitalizm / Immanuel Wallerstein »

Zaman zaman, açıklamanın kapitalist üretim kârlarını gerçekleştirmek için sürekli olarak yeni pazar aranmasında yattığı öne sürülmüştür. Ancak, bu açıklama da, tarihsel olgularla uyuşmuyor. Tarihsel kapitalizmin dışında kalan alanlar, bütünü itibariyle, kısmen kendi iktisadi sistemleri bakımından “gereksinme” duymamaları, kısmen de satın alacak güçleri olmaması nedeniyle, tarihsel kapitalizmin ürünlerinin isteksiz alıcıları olmuşlardır. Elbette bunun istisnaları vardır. Ama […]

Tarihsel Kapitalizm / Immanuel Wallerstein »

Osmanlı İmparatorluğu tam olarak ne zaman kapitalist dünya sistemine dahil oldu? Herhangi bir ülkenin belli bir bölgesini belli bir zamanda kapitalist dünya ekonomisiyle gerçekten “tümleşmiş” sayabilir miyiz? Bu sorular hem kendi içinde hem de yanıtlarını vermeye çalışırken tarihsel kapitalizm süreçlerine ilişkin çözümlemelerimizi daha bir netleştirmek zorunda kalmamız açısından önem taşımaktadır. Ama, üzerinde tartışma ve geliştirmelerin […]

Tarihsel Kapitalizm / Immanuel Wallerstein »

Genellikle erkekler kadınlardan farklı (ve erişkinler, çocuklarla yaşlılardan farklı) işler yapmış olabilirse de, tarihsel kapitalizmde erişkin ücretli erkek “ekmek parası kazanan” olarak, erişkin ev işçisi kadın ise “ev kadını” olarak sınıflandırılmıştır. Böylelikle, kendisi de kapitalist sistemin ürünü olan ulusal istatistikler derlenmeye başlandığında, tüm ekmek parası kazananlar iktisadi olarak etkin işgücünden sayılmış, ama hiçbir ev kadını […]