Archive for Mayıs, 2016

Bozkır Kurdu / Hermann Hesse »

İnsan neleri yutup sineye çekebiliyor, şaşılacak şey! Sanırım on dakika kadar bir gazeteye göz attım, başkalarının sözlerini ağzında uzun uzadıya çiğneyip tükürükle yoğurduktan sonra yutan, ama sindirmeksizin yine kusup çıkaran sorumsuz bir insanın düşüncelerinin gözlerimden geçip varlığımdan içeri girmesine göz yumdum. Başlı başına bir sütun tutan bu düşünceleri içime aktardım. Sonra boğazlanmış bir dananın karnından […]

Dünyamıza Bakış / Albert Einstein »

Yaşamın mânâsı Yaşadığımız hayatın ve umumî olarak, bütün yaşayan mahlukatın hayatının mânâsı nedir? Bu suale cevap vermesini bilmek müteyeddin olmayı icab ettirir. Belki diyeceksiniz ki, böyle bir soruyu sormanın bir mânâsı var mı? Ben de şunu söyleyeceğim size: Kendi yaşamınıza ve başkalarınınkine anlamsız gözüyle bakan insan, yalnız mutsuz olmakla kalmaz, kolay kolay yaşamasını bile beceremez. […]

Dünya Vatandaşı / Hannah Arendt »

Dünya Vatandaşı (Men in Dark Times‘tan, 1968, New York) Hiç kimse kendi ülkesinin vatandaşı olduğu gibi dünya vatandaşı olamaz. “Tarihin kaynağı ve anlamı” isimli eserinde Jaspers ortak bir dünya düzeninin ve evrensel bir egemenliğin muhtemel neticelerini irdeliyor. Böylesi merkezî bir iktidarın hangi rejimle yönetileceği o kadar da önemli değil. Bütün dünyayı yönetme kavramı, bütün [meşru] şiddet imkânlarının […]

Kötülüğün Sıradanlığı / Hannah Arendt »

Vicdanını sızlatan cinayet düşüncesi değil, Alman Yahudilerini öldürme düşüncesiydi. (“Einsatzgruppen’  in öldürme emri aldığını bildiğimi asla inkâr etmedim; ama tahliye edilip Doğu’ya gönderilen Reich Yahudilerinin de aynı muameleye maruz kaldığını bilmiyordum. Bundan haberim yoktu.”) Bu düşünce, eski bir Parti üyesi ve işgal Altındaki Rusya’da Sivil idare Başkanı olan Wilhelm Kube’nin de vicdanını sızlatıyordu; Demir Haç […]

Milletlerin Zenginliği / Adam Smith »

Zenginleşme yolunda hızla yürüyen bir ülkede bile, yeni bir toprağın yahut bazı yeni zanaat kollarının benimsenmesi, bazen mal mevcudu kârlarını, bunlarla birlikte de para faizini yükseltebilir. Bu benimsenen şeylerden üleşildikleri türlü kimselere düşen ülke mal mevcudu, işteki artışın tümüne yetişmediğinden yalnız en çok kâr getiren bir takım kollara harcanır. Önceden başka işte kullanılmakta olan sermayenin […]

Barış / Sulh / Peace / Paix / صلح / سلام »

Ne değildir? Bir ateşkes yani savaşsızlık durumu değildir. NATO, Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler gibi caydırıcılık veya menfaatler gereği elde edilen geçici çatışmasızlık durumuna “barış” denmez. Nedir? Barış ancak iyilikle fayda, mutlulukla tatmin gibi temel mefhumların arasındaki farkları bilen topluluklarla yapılabilir: Fayda / utility / utilité / فائدة Mutluluk / Tatmin / Bonheur /Satisfaction / سعاد Bu […]

Tarihsel Kapitalizm / Immanuel Wallerstein »

İmalat aşamaları, çetrefilli meta süreçler şeklinde bağlandı birbirine. Meselâ, tüm tarihsel kapitalizm tecrübesi boyunca geniş ölçüde üretilip satılan tipik bir ürün olarak giyim eşyalarını düşünün. Giyim eşyası üretmek için genellikle en azından kumaş, iplik, birtakım makineler ve işgücü gerekir. Ancak, bu kalemlerin her biri de üretilmeyi gerektirir. Yine, bunların üretilmesinde kullanılacak kalemlerin de üretilmesi gerekir. Meta […]

Neden okuyalım? Ne okuyalım? Nasıl okuyalım? »

Müslümanlar üzerine tahakküm kurmak isteyen güçlerin daima âlimleri hedef alması dikkat çekicidir. Okunacak o kadar çok kitap ve konu varken ilimle meşgul olmak isteriz ama çoğu kez ne okuyacağımızı bilemeyiz. Ne okuyalım? Nasıl okuyalım? Gazâlî Hz’nin İhya’da söylediği gibi ilmin eftaliyeti bildirdiği şeyin eftaliyetiyle ölçülür. İlim tahsiline ALLAH’ı bildiren Kur’an ve Sünnet ile başlamak gerekir. […]

Akıl Tutulması / Max Horkheimer »

Bireyin yenilgisinin nedeni kendi başına teknoloji ya da sağ kalma tutkusu değildir; sorun, üretimin kendisi değil, biçimidir: sanayi toplumunun özgül çerçevesi içinde insanlar arası ilişkiler. İnsan emeği, araştırma ve buluş, zorunluluğun meydan okumasına insanın verdiği karşılıktır. Bu ilişki, ancak insanlar emeği, araştırmayı ve buluşu tanrılaştırdığında saçmalaşır. Böyle bir ideoloji, yüceltmeyi amaçladığı uygarlığın hümanist temellerini baltalama […]

Müslümanlarda içe kapanma ve dışa açılma »

Yoğun bir din eğitimi almış olsa bile gençlerin iki uç noktaya savrulduğunu görüyoruz: Haz düşkünlüğü ve aşırı karamsarlık. Karamsar Müslüman olur mu? Haz düşkünlüğü ve aşırı karamsarlık hayatı derinlemesine öğren-ME-mekten ve kendi itikadını tahkik et-ME-mekten kaynaklanıyor. Müslümanların Heidegger okumasına “entellektüel obezite” diyenler boş bırakılan kürsüleri siyonistler ve Türk düşmanı soykırımcılar tutunca ağlamasınlar. İlmin şerefi bildirdiği […]