Archive for Nisan, 2016

Amigo-Tarihçi Aforizmaları »

Kut-ül Amare’yi «bir baba hindi İngiliz’e bindi» naralarıyla idrak(!) ettik. Tarihçilerimizin çoğu tarihçilik değil amigoluk yapıyor. Lisanımız fakirleşti. Cephe, harb ve muharebe yerine “savaş” diyoruz. Çanakkale bir cepheydi, Kut-ül Amare ise muharebe. Birçok cephede birçok muharebeler kazandık ama 1ci Cihan Harbi’ni kaybettik. Muharebe kazanmak bilek ve yürek ister. Ama harbi kazanmak için para, teknoloji, medya […]

Akıl Tutulması / Max Horkheimer »

Bertrand Russell’da çelişkili olma cüreti var; kendi anti-diyalektik mantığının bazı yönlerinden uzaklaşabilmekte ve böylece aynı zamanda hem bir filozof hem de bir hümanist olarak kalabilmektedir. Eğer kendi bilimci teorisine tam bağlı kalsaydı, korkunç eylemler ve insanlık dışı durumlar diye birşey olmadığını ve gördüğü kötülüklerin birer yanılsama olduğunu kabullenmek durumunda kalırdı. Bu türden teorilere göre, düşünce, […]

Tarihsel Kapitalizm / Immanuel Wallerstein »

Osmanlı İmparatorluğu tam olarak ne zaman kapitalist dünya sistemine dahil oldu? Herhangi bir ülkenin belli bir bölgesini belli bir zamanda kapitalist dünya ekonomisiyle gerçekten “tümleşmiş” sayabilir miyiz? Bu sorular hem kendi içinde hem de yanıtlarını vermeye çalışırken tarihsel kapitalizm süreçlerine ilişkin çözümlemelerimizi daha bir netleştirmek zorunda kalmamız açısından önem taşımaktadır. Ama, üzerinde tartışma ve geliştirmelerin […]

Kayıp Zamanın Peşinde /Marcel Proust »

Nice zaman erkenden yattım. Bazı defalar, hemen mumu söndürür söndürmez, gözlerim o kadar çabuk kapanıverirdi ki kendi kendime: “İşte uyuyorum” demeğe vaktim kalmazdı. Fakat, yarım saat sonra uyku saatinin geldiği düşüncesi beni tekrar uyandırırdı. Hâlâ elimde sandığım kitabı, bir yana koymak ve ışığı söndürmek isterdim. Uyuduğum esnada okuduğum şeye dair birtakım mülâhazalarda bulunmaktan henüz kendimi […]

Milletlerin Zenginliği / Adam Smith »

Sömürgeler Üzerine Kısım I Yeni Sömürgeler Kurulmasının Nedenleri Amerika ile Batı Hint Adaları’ndaki türlü Avrupa sömürgelerinde ilk yerleşme vesilesi olan düşünce eski Yunan ve Roma sömürgelerinin kurulmasına kılavuzluk eden düşünce gibi alabildiğine belirgin ve kolay anlaşılır değildi. Bütün çeşitli eski Yunan devletlerinden her birinin elinde, olmuşu bitmişi ufacık bir toprak vardı. Bunlardan birinde halk o […]

Vatikanizm Aforizmaları »

Hristiyanlığın tarihini bir parça incelemiş olan her insan Vatikanizmin Hz. İsa’ya (as) sadık olmadığını fark eder. Hz. İsa (as) “Hristiyan” kelimesini hiç telaffuz etmedi, hiç domuz yemedi, inananlara boşanmayı ve rahiplere evlenmeyi yasaklamadı. Lisanı Aramice olan Hz. İsa (as) bugünkü İncil’in yazılı olduğu lisanların hiç birini yani ne eski Yunancayı, ne İbraniceyi ne de Latinceyi […]

Matematiksel sonsuz vehmedilir. Âlem-i imkân ise hakikaten sonsuzdur, fehmedilir »

Floransa’dayız, Aziz Marco manastırının koridorlarında. İstanbul’un fethinden birkaç sene evvel ünlü ressam Fra Angelico tarafından 25 ve 26cı hücrelerin arasındaki duvara yapılmış bir resme bakıyoruz: “Madonna delle Ombre”. Figürlerden çok daha önemli bir şey var burada: “Marmi finti” tabir edilen öndeki dört mermer taklidi levha. Marmi finti levhalarla müteâl/aşkın/transandan bir dünyanın penceresini açma çabası  Fra Angelico’nun […]

Kötülüğün Sıradanlığı / Hannah Arendt »

Bu meşum ihtimalin hem genel hem de özel sebepleri var. İnsan doğası gereği, bir kere baş gösteren ve insanlık tarihine kaydedilen her fiil, gerçekliği tarihe gömülüp gittikten uzun zaman sonra bile hep ileride gerçekleşebilecek bir ihtimal olarak kalır. Gelmiş geçmiş hiçbir cezanın, suç işlenmesini Önleyecek kadar caydırıcılığı yoktur. Bilakis, cezası ne olursa olsun, belli bir […]

Enerji Aforizmaları »

Enerji konuşulurken nükleer, rüzgâr, güneş, petrol birbirine alternatif sanılıyor. Değil. Yeni enerji türleri eskilerin kullanımını azaltmadı. Kömürün yayılması odunu biraz azalttı belki ama petrol ve doğal gaza rağmen kömür hâlâ çok yaygın. Nükleer de petrole ikame olmuyor. İnsanlığın enerji tüketimi öyle hızlı artıyor ki barajlar, nükleer vs ancak yetiyor. ABD ve Çin’de elektriğin %50si kömürden. […]

Ekonomistler neden ekonomiden anlamaz? »

Ekonomistleri dinleyip tahmin yapmak dikiz aynasına bakarak araba kullanmaya benzer; siz kaza yaptıktan sonra ekonomist sebeplerini açıklar. (Bkz. Ekonomistler ekonomiden anlasalardı yatırımcı olurlardı) Ekonomist işini iyi yapmaz çünkü onu buna mecbur eden bir güç yoktur. Doktorun hata yapınca hastası ölür, mühendis hata yapınca binası çöker. Ama ekonomist hata yaparsa başkaları para kaybeder. Bu yüzden meslekte ilerlemez. […]